Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {rab}
So‘z bo‘g‘inlari: rab
Izoh(lar)i: mavjud emas.
Antonim(lar)i: mavjud emas.
Sinonim(lar)i: mavjud emas.
Omonimlari: mavjud emas.
Paronimi: mavjud emas.

Arab tili– xom-som tillari oilasining somiy tillari guruhiga kiradi. Som tillari guruhining janubiy tarmog‘iga mansub. Yaqin va O‘rta Sharq hamda Afrika shimolidagi yigirmadan ortiq mamlakatning rasmiy davlat tili. Arab tilida200 milliondan ortiq kishi so‘zlashadi (1997). Qadimgi arab tilieramizdan oldingi V–IV asrga taalluqli. Mumtoz arab tilieramizning V-VII asrlariga xos. Ibn Sino, Beruniy, Xorazmiy, Forobiy, Marg‘inoniy, Farg‘oniy va boshqalar o‘z asarlarini shu tilda yozgan. Mumtoz arab tilileksik jihatdan biroz o‘zgargan holda arab adabiy tili sifatida hozirgacha amalda. Shuning uchun arab so‘zlashuv tili adabiy tildan keskin farq qiladi.

Arab tiliBirlashgan Arab Amirliklari, Iroq, Sudan, Marokash, Livan, Tunis, Iordaniya, Liviya, Jazoir, Yaman, Suriya kabi davlatlarning davlat tili.

Arab istilosi bilan birga kirib kelgan arab yozuvi(VIII asr) bizda 1200 yildan ortiq davr ichida (1926yilgacha) ba’zi isloh bilan (1918–1920) qo‘llanib keldi. Bu yozuvda minglab ilmiy, badiiy, diniy asar yaratildi, rasmiy hujjat tuzildi. Birgina Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik institutida arab alifbosida yozilgan 46 ming jild asar saqlanadi. Arab alifbosi va bu alifboda yozilgan asar Oktabr to‘ntarishidan keyin, ayniqsa, 30 yillarda qattiq ta’qib ostiga olindi. Natijada ko‘p qimmatbaho qo‘lyozma ko‘mildi, suvga oqizildi yoki ma’muriy idoralar tomonidan musodara qilinib, egalari qattiq jazoga mahkum etildi.

Arab yozuvining kufiy, nasta’liq va boshqa shakli (devoni, mag‘rib, taliq) bo‘lib, Markaziy Osiyoda asosan nasta’liq shakli qo‘llandi (Qur’oni Karim kufiy yozuvida yozilgan).

Oktabr to‘ntarishidan so‘ng arab alifbosi ma’lum darajada isloh qilindi. Chunki arab alifbosida unli tovushni ko‘rsatadigan alohida belgi yo‘q edi. Zer, zabar (harfning osti va ustida qo‘llanadigan belgilar) faqat Qur’on va shunga o‘xshash arab tilida yozilgan diniy asardagina qo‘llanar edi. 1921yil 1–5yanvarda Toshkentda chaqirilgan tilimlo qurultoyi, boshqa masala bilan birga, arab harfining so‘z boshi, o‘rtasi va oxirida qo‘llanish shaklini soddalashtirdi, o‘zbek tiliga xos bo‘lmagan sod, zod, itqi, izg‘i harfini alifbodan chiqardi, u, o‘, i, a tovushi uchun alohida harf belgilandi. 1922yil aprel oyida bo‘lgan maorif va madaniyat xodimlarining ikkinchi qurultoyi ham birinchi qurultoy qarorini ma’qulladi.

1926yili Bokuda turkiyshunoslar anjumani bo‘lib (O‘zbekistondan A.Qodiriy, Cho‘lpon, Fitrat qatnashdi), lotin alifbosiga o‘tish to‘g‘risida qaror qabul qilindi. Bunga arab alifbosining turkiy til fonetik xususiyatini aks ettirmasligi va o‘rganishning qiyinligi asos sifatida ko‘rsatildi.

Arab yozuvida 28 ta harf bo‘lib, unga forsiylar o‘zlariga xos to‘rt harf (g, p, ch, j (sirg‘aluvchi)) kiritgan. Turkiy xalqlar ham shu to‘rt harf bilan birgalikda arab yozuvidan foydalangan.

1. aftga qarab bo‘lmaslik: -

2. aftiga qarab bo‘lmaslik: -

3. bo‘yga qarab to‘n bichmoq: -

4. bo‘yiga qarab to‘n bichmoq: -

5. dasturxonga qarab o‘tirmoq: -

6. Ikki oyog‘ini tirab oldi: qaysarlik qildi

7. ikki oyog‘ini tirab olmoq: -

8. ikki oyoqni tirab olmoq: -

9. ko‘rpaga qarab oyoq uzatmoq: -

10. ko‘rpasiga qarab oyoq uzatdi: imkoniyatini hisobga olib ish tutdi

11. ko‘rpasiga qarab oyoq uzatmoq: -

12. og‘ziga qarab: o‘ylab («gapirdi»)

13. oyog‘ini tirab oldi: qaysarlik qildi

14. oyog‘ini tirab olmoq: -

15. oyog‘ini tirab turib olmoq: -

16. oyog‘ini tirab turmoq: -

17. oyoqni tirab olmoq: -

18. oyoqni tirab turib olmoq: -

19. oyoqni tirab turmoq: -

20. qarab o‘tirmoq: -

21. qarab turmoq: -

22. qovog‘ini burab qo‘ymoq: -

23. qovoqni burab qo‘ymoq: -

24. qulog‘ini burab qo‘ymoq: -

25. quloqni burab qo‘ymoq: -

26. tishini qayrab: -

27. tishni qayrab: -

1. Hamal – Savr – Javzo – Saraton – Asad – Sunbula – Mezon – Aqrab – Qavs – Ja’di – Dalv – Hut
Ma’nosiga ko‘ra
(burjlar ketma-ketligiga ko‘ra)

2. Masnaviy – musallas – murabba – muxammas – musaddas – musabba – musamman – mutasse – muashshar
Ma’nosiga ko‘ra
(bandlar miqdorining ortib borishiga ko‘ra)

Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.