Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {yer}
So‘z bo‘g‘inlari: yer
Izoh(lar)i:
yer ot

1. 1. (Y — katta) Quyoshdan keyingi uchinchi planeta. Yer shari. Yer aylanasi. Yer Quyosh atrofida aylanadi. Yerning sun’iy yo‘ldoshi. ▬ Agar Yer sharining yarmi tilla, yarmi yer bo‘lib, birov mendan qaysi tomonida yashaysiz, deb so‘rasa, men ikkilanmay, yer tomonini tanlagan bo‘lardim. N. Fozilov, Qush — qanoti bilan

2. 2. Shu planetaning quruqlik qismi (suv bilan qoplangan qismiga qarama-qarshi qo‘yilganda). Yer planetamizning oltidan bir qismini tashkil etadi.

3. 3. Planetamiz qobig‘ining sirtqi qatlami. Yer bag‘ri. Yer osti boyliklari. Qora (qaro) yerga kirgur! (qarg‘ish). Yer yutgur! (qarg‘ish). Osmon uzoq, yer qattiq. Maqol
Bir vaqt yer osti dukullagandek bo‘ldi. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon

4. 4. Narsalar turgan, tirik organizmlar hayot kechirayotgan yuza, sath (shaxs yoki boshqa narsalarga nisbatan). Yerga palos solmoq. Tomdan yerga qulamoq. Kosa stoldan yerga tushib sindi. Yerga tushgan — yetimniki. Maqol
Sidiqjon bo‘sag‘adan bir qadam ichkarida cho‘nqaydi-da, bolani yerga qo‘yib, onasiga yo‘lladi. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari

5. 5. Yer sathining muayyan bir qismi; joy, hudud. Toshloq yer. Obod yer. Haydalgan yer. Baland-past yerlar. ▬ Yigit ufqlarga tutash yerlarni ko‘zdan kechiradi. Gazetadan
Yaradorlarni tezda xavf-xatarsiz yerga olib chiqish zarur bo‘lib qoldi. T. Rustamov, Mangu jasorat

6. 6. Qishloq xo‘jaligida foydalaniladigan tuproq qatlami, ekin, daraxt va shu kabilar ekiladigan joy, maydon. Men ham dehqon bolasiman Otam Odil ko‘r degan qo‘qonlik boyning yerini jar edi. A. Qahhor, Asarlar
Mehnati-la gullatar Bir tanobcha yerini. G‘ayratiy
Cho‘l odami xuddi yantoqqa o‘xshashi kerak oyog‘i ostidagi rizqi sochilgan yerga chuqur tomir otishi lozim. Gazetadan
Yering bo‘lsa, mehnati ham, rohati ham o‘zingniki bo‘ladi. Oybek, Tanlangan asarlar

7. 7. Biror narsa band qilib turgan, egallagan o‘rin, joy; makon. Daraxt bir yerda ko‘karadi. Maqol
Hokim cho‘zilib yotgan yeridan turib, tashqari chiqdi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha
Ofitser yiqildi va yotgan yerida qo‘lini ko‘tardi. A. Qahhor, Oltin yulduz

8. 8. Biror mamlakat, davlat, xalq, xo‘jalik va shu kabilarga qarashli hudud. Qoni, eti., yeri, tili., bir bo‘lgan bir xalq nima uchun ikki dushman guruhga bo‘linib, bir-birining qonini to‘kadi? Oybek, Navoiy
O‘n uch xo‘jalik yerini qo‘shibdi traktor bir yarim kun ishlab, tizza bo‘yi haydab beribdi. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari

9. 9. Biror narsaning yoki a’zoning ayrim qismi, o‘rni, nuqtasi, joyi. Gilamning bir yerida dog‘i bor. Haq — yerini topar. Maqol
Xat sakkiz buklanib, qizil ipak bilan bir-ikki yeridan chatilgan va Otabekka atalgan edi. A. Qodiriy, O‘tgan kunlar
Besh yeridan o‘q yeganiga qaramay yer bag‘irlab ketishdi. Oybek, Quyosh qoraymas
Hoji xola o‘z tarjimayi holining juda ko‘p yerlarini tashlab ketdi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha

10. 10. Ish joyi, muassasa, tashkilot. Ish-lagan yeridan hujjat keltirmoq. Biror yerga arz qilmoq. ▬ [Badriy:] Sizlar bilan boshqa yerda gaplashaman! Z. Said, N. Safarov, Tarix tilga kirdi

11. ko‘m. vzf. vzf. (jo‘nalish, o‘rin-payt, chiqish kelishigi shaklida) Payt, o‘rin, sabab kabi munosabatlarni bildiradi. Kutilmagan yerda shaharning a’yonlaridan bo‘lgan Salim sharbatdor deganning Komilbek ismli o‘g‘lidan sovchilar kelib qoldi. A. Qodiriy, O‘tgan kunlar
Ro‘zimat aytmoqchi, gap boshqa yerda bo‘lishi ham mumkin. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari
Sariq atlasni kiyishga chog‘lab ko‘rgan bo‘lsa-da, biroq ko‘ylakni olgan yerida bu fikrdan qaytdi. K. Yashin, Hamza

Antonim(lar)i: ko‘k , falak [a], osmon [f-t], samo [a]
Sinonim(lar)i: arz [a]
Omonimlari: mavjud emas.
Paronimi: mavjud emas.
Qomus: mavjud emas.

1. bedananing uyi yo‘q, qayerga borsa bitbildiq: -

2. bir oyog‘i yerda bo‘lsa, bir oyog‘i go‘rda: -

3. bir oyog‘i yerda, bir oyog‘i go‘rda: umri tugay deb qolgan

4. bir oyoq yerda bo‘lsa, bir oyoq go‘rda: -

5. bir oyoq yerda, bir oyoq go‘rda: -

6. bir yerda o‘turmoq: -

7. bosgan yerini quritmoq: borgan yerida hech narsa qoldirmay yuq qilmoq, yeb-ichib, talab bitirmoq.

8. boshini qayerga urmoq: -

9. boshini qayerga urmoq: -

10. boshini yerga bukmoq: -

11. boshini yerga bukmoq : -

12. boshlarini bir yerga birlashtirmoq: -

13. boshni bir yerga birlashtirmoq: -

14. boshni qayerga urmoq: -

15. boshni yerga bukmoq: -

16. burnini yerga ishqadi: qattiq jazoladi

17. burnini yerga ishqamoq: -

18. burunni yerga ishqamoq: -

19. do‘ppini yerga olib qo‘ymoq: -

20. do‘ppini yerga qo‘ymoq: -

21. do‘ppisini yerga olib qo‘ymoq: -

22. do‘ppisini yerga qo‘ymoq: -

23. fikrlari bir yerdan chiqdi: fikr-o‘ylari mos keldi

24. gapini yerga tashlamaslik: -

25. gapni bir yerga qo‘ymoq: -

26. gapni yerga tashlamaslik: -

27. igna tashlasang, yerga tushmaslik: -

28. iltimosini yerga tashlamaslik: -

29. iltimosni yerga tashlamaslik: -

30. ko‘zini yerdan olmaslik: -

31. ko‘zini yerdan olmaslik: -

32. ko‘zini yerdan uza olmaslik: -

33. ko‘zni yerdan olmaslik: -

34. ko‘zni yerdan olmaslik: -

35. ko‘zni yerdan uza olmaslik: -

36. ko‘zum ustunda yeri bor: -

37. kuragi yer ko‘rmaslik: -

38. kuragini yerga tegizmoq: kurashda, bellashuvda yengmoq, g‘alaba qilmoq.

39. kurak yer ko‘rmaslik: -

40. maslahatni bir yerga qo‘ymoq: -

41. nosir yerga bukmoq: -

42. nosirini yerga bukish: -

43. nosirini yerga bukmoq: -

44. nosirni yerga bukmoq: -

45. o‘zini qayerga qo‘yishini bilmaslik : -

46. o‘zini qayerga qo‘yarini bilmaslik: -

47. o‘zini qayerga qo‘yishini bilmaslik: -

48. o‘zini qayerga qo‘yishni bilmaydi: 1)kuchli hayajonlangan holda toqatsizlandi 2)bekorchilikdan zerikib toqatsizlandi 3)sevichdan kuchli hayajonlandi

49. o‘zni qayerga qo‘yishni bilmaslik : -

50. o‘zni qayerga qo‘yarni bilmaslik: -

51. o‘zni qayerga qo‘yishni bilmaslik: -

52. o‘zni qayerga qo‘yishni bilmaslik : -

53. osmon bilan yercha: juda katta, beqiyos

54. osmon uzilib, yerga tushmoq: -

55. osmon uzoq, yer qattiq: -

56. osmon uzoq, yer qattiqlik qilmoq: -

57. osmon yiroq, yer qattiq: -

58. osmon yiroq, yer qattiq bo‘lmoq: -

59. osmonga chiqsa oyog‘idan, yerga kirsa qulog‘idan tortmoq: -

60. osmonga chiqsa oyoqdan, yerga kirsa quloqdan tortmoq: -

61. osmonga uchsa oyog‘idan, yerga kirsa qulog‘idan tortmoq: -

62. osmonga uchsa oyoqdan, yerga kirsa quloqdan tortmoq: -

63. osmonga uchsa, oyog‘idan, yerga kirsa, qulog‘idan tortadi: qutulib ketishiga qo‘ymaydi

64. osmon-u yercha: juda katta, beqiyos

65. oyog‘ini yerga tegizmaslik: -

66. oyog‘ini yerga tiradi: qaysarlik qildi

67. oyog‘ini yerga tiramoq: -

68. oyoqni yerga tekkizmaslik: -

69. oyoqni yerga tiramoq: -

70. qayerga qo‘l cho‘zsa, yetmoq: -

71. qo‘ngan yerini quritmoq: -

72. so‘zini yerga tashlamaslik: -

73. so‘zlar bir yerdan chiqmoq: -

74. so‘zlari bir yerdan chiqmoq: -

75. so‘zni yerga tashlamaslik: -

76. temurdan tog‘ bo‘lsa, yerindan qo‘pormoq: -

77. teshik munchoq yerda qolmas: Uzoq vaqt turmush qilmay, uyda o‘tirib qolgan qiz-juvonlar haqida, shuningdek, har bir narsa vaqti kelganda kerak bo‘lishi, ishlatilishi mumkinligi haqida aytiladigan ibora

78. teshik munchoq yerda qolmaslik: -

79. tuprog‘i bir yerdan olingan: -

80. tuprog‘i shu yerdan olingan: Asli shu yerning odami, shu yerning o‘ziniki degan ma’noni qayd etadi

81. tuproq bir yerdan olingan: -

82. tutgan yerini kesmoq: -

83. tutgan yerini kesmoq:: -

84. tuyaning dumi yerga yetganda: -

85. yer yorilmadi-yu, kirib ketmaslik: -

86. yer bilan bitta bo‘ldi: sochilib ketdi, betartib holda sochilib yotdi

87. yer bilan bitta bo‘lmoq: yer bilan bitta bo‘ldi

88. yer bilan osmoncha: juda katta, beqiyos

89. yer bilan yakson aylamoq: -

90. yer bilan yakson bo‘ldi: butunlay yemirildi, yo‘q bo‘ldi

91. yer bilan yakson bo‘lmoq: -

92. yer bilan yakson qildirmoq: -

93. yer bilan yakson qilinmoq: -

94. yer bilan yakson qilmoq: -

95. yer chizmoq: -

96. yer haydamoq: -

97. yer o‘pmoq : -

98. yer ochmoq: -

99. yer osti bilan: -

100. yer ostida ilon qimirlasa, bilmoq: -

101. yer ostida ilon qimirlasa, sezmoq: -

102. yer ostidan: yashirincha, sezdirmay

103. yer tagida ilon qimirlaganini bilmoq: -

104. yer tagida ilon qimirlasa biladi: nihoyatda ziyrak, sezgir

105. yer tagida ilon qimirlasa, bilmoq: -

106. yer tagida ilon qimirlasa, sezmoq: -

107. yer tagidan: -

108. yer tishlamoq: -

109. yer tishlatmoq: o‘ldirdi

110. yer yorilmadi, yerga kirib ketmaslik: -

111. yer yorilmadi, yerga kirib ketsa: -

112. yer yorilmadiki, kirib ketsa: -

113. yer yorilmadiki, kirib yo‘qolsa: -

114. yer yorilmadi-yu, yerga kirib ketmadi: nomus qilganidan o‘zini qayoqqa olib qochishni bilmadi

115. yer yorilmadi-yu, yerga kirib ketmaslik: -

116. yer yorilmadi-yu, yerga kirmaslik: -

117. yer yorilsa, kirguday bo‘lmoq: -

118. yer yorilsa, yerga kirguday bo‘lmoq: -

119. yer yorilsa-yu, kirib ketsa : -

120. yer yorilsa-yu, yerga kirib ketsa: -

121. yer yutkur: -

122. yer yutsin: -

123. yerda qoldi: e’tiborsiz qoldi

124. yerda qoldirmoq: -

125. yerda qolmoq: -

126. yerdan ko‘karib chiqmoq: -

127. yerga ham, ko‘kka ham ishonmaslik: -

128. yerga kirgizib yubormoq: -

129. yerga kirib ketmoq: qattiq izza bo‘ldi, o‘sal bo‘ldi

130. yerga kirsa qulog‘idan tortib chiqarmoq: -

131. yerga kirsa quloqdan tortib chiqarmoq: -

132. yerga kirsa, qulog‘dan tortib chiqaradi, osmonga chiqsa, oyog‘idan tortib tushiradi: qutulib ketishiga qo‘ymaydi

133. yerga kirsa, qulog‘idan tortib chiqarmoq: -

134. yerga kirsa, quloqdan tortib chiqarmoq: -

135. yerga qaradi: uyat-nomusdan bosh ko‘tarolmaydigan holatga tushdi

136. yerga qaramoq: -

137. yerga qarash: -

138. yerga qaratish: -

139. yerga qaratmoq: -

140. yerga urilmoq: -

141. yerga urmoq: ortiq darajada kamsitdi

142. yerga ursa, ko‘kka sachramoq: -

143. yerga ursa, ko‘kka sapchimoq: -

144. yerga ursa, ko‘kka sapchiydi: o‘taketgan sho‘x, o‘taketgan betinim

145. yerina keturmoq: -

146. yer-ko‘kka ishonmaslik: -

147. yer-ko‘kka sig‘maslik: -

148. yerning tagida ilon qimirlaganini bilmoq: -

149. yerning tagida ilon qimirlasa bilmoq: -

150. yertagidan: -

151. yeru ko‘kka ishonmaydi: o‘ta darajada ardoqlaydi, parvona bo‘ladi

152. yetti nomusini yerga bukmoq: sharmanda qildi

153. yetti nomusni yerga bukmoq: -

154. yo‘q yerdagi: hech kim bilmaydigan, hech kimning xayoliga kelmaydigan, bo‘lmag‘ur

155. yo‘q yerdan: -

156. yuz yerga qaramoq: -

157. yuz yerga qaratmoq: -

158. yuzi yerga qaramoq: -

159. yuzin yerga, ko‘nglin o‘lumga qo‘ymoq: -

160. yuzini yerga qaratish: -

161. yuzini yerga qaratmoq: uyat–nomusdan bosh ko‘tara olmaydigan holatga tushdi

162. yuzining yerga qarashi: -

163. yuzni yerga qaratmoq: -

164. zuvalasi bir yerdan olingan: -

165. zuvalasini bir yerdan olmoq: har jihatdan bir-biriga o‘xshash odamlar haqida.

Darajalanish qatori: mavjud emas.
Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.