Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {yon}
So‘z bo‘g‘inlari: yon
Izoh(lar)i:
yon [yon ]

1. Tananing yelkadan songacha bo‘lgan, shuningdek, biror narsaning o‘ng yoki chap qismi. Kanizak yengi bilan burnining ikki yonini tez-tez artar ekan, Samandarovga ko‘z qiri bilan qaradi. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari

2. Umuman o‘ng yoki chap tomon; taraf; atrof. Mansur yoniga alanglab, yumaloqlangan ko‘rpa-to‘shaklarni ko‘rdi. O‘. Hoshimov, Qalbingga quloq sol

3. Yoqa, chet; qirg‘oq. Devorning yoni bilan kelgani uchun ham Oyqiz ko‘rmay qolgan edi. Sh. Rashidov, Bo‘rondan kuchli

4. Cho‘ntak, kissa. Qayerdandir paydo bo‘lgan yosh bir yigit yonidan bint chiqarib, Ahmadjonning boshini bog‘lashga kirishdi. A. Qahhor, Oltin yulduz

5. Qo‘shni, o‘zaro yaqin. Tamanno yon qishloqdagi kasalxonada ishlashi kerak. Mirmuhsin, Qumri va Tamanno

Antonim(lar)i: mavjud emas.
Sinonim(lar)i: old [ida], tomon

1. yon I Ot
predmetning chap yoki o‘ng tomoni

2. yon II Fe’l
o‘t olmoq

Paronimi: mavjud emas.

Asiruddin Muhammad ibn Yusuf ibn Ali al-G‘arnotiy (1256–1334)– tilshunos olim. 65 ta asar yozgan, ularning o‘ntadan ko‘prog‘i bizgacha yetib kelgan. “Kitob ul-mubayyin fi tarix il-Andalus (“Andalusiya tarixi haqida bayon qiluvchi kitob”), “Zahr ul-mulk fi taharrurit turk” (“Turk ozodligi chechagi”), “Kitob ul-idrok li lison il-atrok” (“Turkiy tillarni bilish kitobi”), “Kitob ul-af’ol fi lisonit turk”(“Turk tilidagi fe’llar kitobi”), “Mantiq ul-furs li lison il-furs” (“Fors tilini bilmaydiganlar uchun fors tili haqida so‘zlar”), “Ad-durrat ul-muzi’a fi lug‘atit turkiya” (“Turkiy til haqida nur beruvchi marvarid”) kabi asarlari mavjud. U asarlarida turkiy tillarning grammatikasi va leksikasi, o‘sha davrda mavjud bo‘lgan ko‘pgina turkiy lahja va shevalar haqida ma’lumot bergan. Uning asarlari turkiy tillar tarixini bilishda muhim manba.

Suryoniy yozuvi Mesopotamiyada paydo bo‘lgan, VII-VIII asrda Markaziy Osiyoda nasroniy (xristian) mazhabi bilan kirib keldi. Bu yozuv XV asrgacha qo‘llandi.

Suryoniy yozuvi– undoshli finikiy-oromiy yozuvi. Finikiy yozuvi kabi 22 belgidan iborat ko‘pgina klassik yozuvlar singari (mas., arab) imlosi kabi o‘ngdan chapga qarab qo‘shib yoziladi. Suryoniy yozuviI asrdan boshlab adabiy oromiy lahjalardan bo‘lgan suryoniy tili uchun qo‘llana boshlagan. Bu yozuvning asosiy ko‘rinishlaridan biri estrangelo deb yuritiladi. 430- yilda Suriya cherkovining ikkiga bo‘linishi natijasida g‘arbiy suryoniy (yakovit yoki serto) va sharqiy suryoniy (nestorian) yozuvlari. Nestorian yozuvi Markaziy Osiyo va Xitoyga ham tarqalgan.

Suryoniy yozuviga VII–VIII asrlardan unlilarni ifodalovchi satr ustu va satr osti belgilari kiritilgan. Tinish belgilar ham qo‘llangan. 1840- yilda nestorian asosida yangi yozuv turi yaratilib, u Eron va Iroqda, shunigdek, Turkiyada yashaydigan ossuriylarda qo‘llana boshlagan.

1. almisoqdan buyon: -

2. bag‘ri yonmoq: -

3. bag‘rini yondirmoq: -

4. bir kesak bilan ikki quyonni urdi: ayni bir vaqtda ikki narsani ko‘zlab ish tutdi

5. bir kesak bilan ikki quyonni urmoq: -

6. bir o‘q bilan ikki quyonni urmoq: -

7. bir qop yong‘oq: -

8. bir qop yong‘oqday shaldir-shuldur: -

9. biri miri hayon, uch miri ziyon: -

10. boshda yong‘oq chaqilmoq: -

11. boshda yong‘oq chaqmoq: -

12. boshida yong‘oq chaqilmoq: -

13. boshida yong‘oq chaqmoq: -

14. chap yon bilan turmoq: -

15. chap yonbosh bilan turmoq: -

16. chap yonboshi bilan turmoq: -

17. chap yoni bilan turmoq: -

18. chayon chaqib olganday: -

19. chayon chaqqan odamday: -

20. daqyonusdan beri: -

21. daqyonusdan qolgan: juda eski, qadimgi

22. daru dunyoni qorong‘i qilib yubormoq: -

23. daryoning labiga olib borib, quruq qaytarib kelmoq: -

24. diyonatini yutmoq: -

25. dunyoni boshiga ko‘tarmoq: -

26. dunyoni ostin-ustun qilmoq: -

27. dunyoni ost-ust qilmoq: -

28. dunyoni qorong‘ilashtirib yubormoq: -

29. dunyoni sel olsa, to‘pig‘iga chiqmaslik: -

30. dunyoni sel olsa, to‘piqqa chiqmaslik: -

31. dunyoni suv bossa, to‘pig‘iga chiqmaslik: -

32. dunyoni suv bossa, to‘pig‘iga chiqmaydi: o‘taketgan beg‘am, haddan tashqari beparvo

33. dunyoni suv bossa, to‘piqqa chiqmaslik: -

34. dunyoni suv olib ketsa, to‘pig‘idan kelmaslik: -

35. dunyoni suv olib ketsa, to‘piqdan kelmaslik: -

36. dunyoni tanigandan beri: -

37. dunyoning achchiq-chuchugini tatimoq: -

38. dunyoning achchiq-chuchugini totmoq: -

39. ichi yonmoq: -

40. lov etib yonib, pis etib o‘chmoq: -

41. o‘rmonga o‘t ketsa, ho‘l-u quruq barobar yonadi: -

42. puch yong‘oq bilan qo‘ynini to‘ldirdi: yolg‘on va’dalar bilan aldadi

43. puch yong‘oq bilan qo‘ynini to‘ldirmoq: -

44. qo‘ynini puch yong‘oqqa to‘ldirdi: yolg‘on va’dalar bilan aldadi

45. qo‘ynini puch yong‘oqqa to‘ldirmoq: -

46. qo‘ynini puch yong‘oqqa to‘lg‘izmoq: -

47. quyon yurak: -

48. to‘qayga o‘t ketsa, ho‘l-u quruq barobar yonadi: -

49. yon bermoq: ustun bo‘lishiga yo‘l qo‘ydi

50. yon bosmoq: yoqladi

51. yonga kirmoq: -

52. yonga qolmoq: -

53. yoni to‘shak ko‘rmaslik: -

54. yoniga kirmoq: -

55. yoniga qolmoq: -

56. yonini olmoq: bahslashuvda tomonlardan birini himoya qildi

57. yonni olmoq: -

58. yuragi yonmoq: -

59. ziyon ko‘rmo: -

60. ziyon ko‘rmoq: zarar qildi

61. ziyon tegmoq: -

62. ziyon yetkazmoq: achchiqlanishdan to‘xtadi

63. ziyon yetmoq: -

64. ziyoni tegmoq: -

1. Aniq – ochiq – yaqqol – ravshan – yorqin – oydin – ayon
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(kitobiylik belgisining kam-ko‘pligiga ko‘ra)

2. Chegara – chek – had – poyon
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanish doirasining keng-torligiga ko‘ra)

3. Foyda – naf – manfaat – sud – hayon
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanishining oz-ko‘pligiga ko‘ra)

4. O‘tirmoq – yonboshlamoq – cho‘zilmoq – uzala tushmoq – yotmoq
Ma’nosiga ko‘ra
(holat darajasiga ko‘ra)

5. Ravshanlanmoq – oydinlashmoq – ayon bo‘lmoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanish doirasining tor-kengligiga ko‘ra ko‘ra)

6. Sotqin – xoin – xiyonatkor – g‘addor – murtad
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(salbiylik bo‘yog‘ining oz-ko‘pligiga ko‘ra)

7. Tortishuv – janjal – g‘alayon – qo‘zg‘olon – urush
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(tushuncha belgisini tor-keng ifodalashiga ko‘ra)

8. Zarar – ziyon – talofat
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli ifodalashiga ko‘ra)

Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.